Tổ chức tín dụng và doanh nghiệp bất động sản tiếp tục mua lại trái phiếu

Hoạt động mua lại trái phiếu gia tăng

Giảm bớt áp lực dòng tiền trả nợ trong ngắn hạn

Trong tháng 10/2022, thị trường trái phiếu doanh nghiệp chỉ ghi nhận 1 đợt phát hành riêng lẻ nội địa của Công ty TNHH Khai thác chế biến khoáng sản Núi Pháo với giá trị phát hành đạt 210 tỷ đồng trong kỳ hạn 5 năm.

Trong khi đó, 2 đối tượng chủ lực là bất động sản và tổ chức tín dụng hoàn toàn vắng bóng.

Trong báo cáo thị trường trái phiếu doanh nghiệp tháng 10/2022 vừa phát hành, FiinRatings nhận định cả hai ngành này đang gặp những yếu tố bất lợi bao gồm môi trường lãi suất tăng cao, những yêu cầu mới của Nghị định 65 làm cho cầu về trái phiếu suy giảm và sự “quay đầu” của nhà đầu tư đối với trái phiếu sau những sự kiện vi phạm trên thị trường trái phiếu gần đây.

Trong bối cảnh hoạt động phát hành mới gần như đóng băng, việc gia tăng mua lại trái phiếu đã làm cho dư nợ trái phiếu nội địa giảm hơn 15,8 nghìn tỷ đồng trong tháng 10, với giá trị mua lại và đáo hạn lần lượt là 5,81 và 10,23 nghìn tỷ đồng.

Theo số liệu của FiinRatings, phần lớn khối lượng trái phiếu mua lại thuộc về các tổ chức tín dụng với tổng giá trị đạt 3,09 nghìn tỷ đồng, chiếm 53,27% tổng giá trị mua lại của tháng 10. Tiếp đến là các doanh nghiệp bất động sản với giá trị mua lại đạt 2,23 nghìn tỷ đồng, chiếm 21,77% tổng giá trị trái phiếu đáo hạn.

Việc mua lại trái phiếu doanh nghiệp cũng với hoạt động rút trước hạn của nhà đầu tư đã góp phần giảm đáng kể áp lực từ số dư trái phiếu sẽ đáo hạn còn lại tại thời điểm hiện nay. Số liệu cập nhật của FiinRatings cho thấy, tổng giá trị trái phiếu bất động sản sẽ đáo hạn sau ngày 15/11/2022 đến ngày 31/12/2022 chỉ còn ở mức 21,85 nghìn tỷ đồng.

Tuy số dư này không lớn nhưng vẫn đến phần nhiều phát hành bởi các doanh nghiệp chưa niêm yết và hầu như không có thông tin tài chính về tổ chức phát hành. Do đó, FiinRatings kỳ vọng các biện pháp tái cấu trúc nợ sẽ được thực hiện trong thời gian sớm, nhất là các trái phiếu được phân phối thứ cấp đến các nhà đầu tư cá nhân. Bên cạnh đó, áp lực vẫn duy trì ở mức đáng kể từ năm 2023 (119,05 nghìn tỷ đồng) và năm 2024 (111,81 nghìn tỷ đồng).

Bên cạnh việc mua lại trái phiếu, thị trường còn chứng kiến nhiều hình thức tái cấu trúc nợ khác nhau và được áp dụng ngày càng nhiều bởi các tổ chức phát hành. Một số phương án phổ biến đã được FiinRatings ghi nhận bao gồm một hoặc kết hợp một số các hình thức như: gia hạn kỳ hạn thanh toán nợ gốc với lãi suất mới; chuyển đổi thành hợp đồng cho vay dài hạn với lãi suất mới; chuyển đổi sang sản phẩm bất động sản.

Nhóm chuyên gia của FiinRatings đánh giá đây là một dấu hiệu khá tích cực cho vấn đề thanh khoản hiện nay của thị trường bởi biện pháp này giúp giải quyết vấn đề áp lực dòng tiền trả nợ trong ngắn hạn trước làn sóng yêu cầu tất toán trước hạn của trái chủ. Mức lãi suất mới trong nhiều giao dịch gần đây cũng đã phản ảnh xu hướng lãi suất tăng cao trong thời gian qua (dao động ở mức 12-13%, tức cao hơn 4-5% so với lãi suất tiền gửi tiết kiệm kỳ hạn 12 tháng của các ngân hàng lớn).

“Tuy nhiên, chúng tôi kỳ vọng là chất lượng tín dụng hay khả năng trả nợ của tổ chức phát hành cần phải được xác định cụ thể, trong đó lưu ý tới những yếu tố rủi ro mới như khi trái chủ được chuyển đổi sang sản phẩm bất động sản tương ứng nhưng yếu tố pháp lý dự án vẫn còn chưa chắc chắn” – nhóm chuyên gia của FiinRatings nêu ý kiến trong báo cáo.

Huy động vốn vay quốc tế diễn ra sôi động

Trong khi kênh huy động vốn qua trái phiếu trong nước diễn biến ảm đạm, vẫn có nhiều doanh nghiệp thành công trong việc thực hiện huy động vốn vay quốc tế. FiinRatings đã liệt kê 10 giao dịch được công bố gần đây có tổng giá trị 1.915 tỷ USD bao gồm Tập đoàn Masan (600 triệu USD), VPBank (500 triệu USD), SeABank (200 triệu USD), Chứng khoán Bản Việt (105 triệu USD), Chứng khoán VNDirect (75 triệu USD), F88 (60 triệu USD), Vinfast (135 triệu USD), Tập đoàn Novaland (40 triệu USD), Tập đoàn Lộc Trời (100 triệu USD) và Be Group (100 triệu USD).

Trong số các đơn vị vay vốn thành công này, có hai đơn vị đang được xếp hạng tín nhiệm bởi FiinRatings, đồng thời một số nhà đầu tư quốc tế cũng duy trì kênh trao đổi một cách độc lập với chuyên viên phân tích phụ trách của FiinRatings trong quá trình thực hiện các giao dịch vốn trên.

Tuy nhiên, do bối cảnh lãi suất tăng cao và chi phí bảo hiểm rủi ro tỷ giá được tính thêm, mức lãi suất huy động vốn nợ này có thể sẽ cao hơn các giao dịch huy động thời gian trước.

Theo FiinRatings, hiện tỷ giá hối đoái kỳ hạn 1 năm của VND so với USD ở mức 4-5%, do đó chi phí vốn nợ thực tế (bao gồm lãi suất danh nghĩa, chi phí bảo hiểm tỷ giá, chi phí bảo lãnh và phí giao dịch) bằng ngoại tệ có thể dao động ở mức 13-17% tùy theo kỳ hạn. Tuy nhiên, điều này vẫn được đánh giá là một diễn biến khá tích cực trong bối cảnh các kênh huy động vốn trong nước bị thắt chặt.

Điều này cũng cho thấy niềm tin của các tổ chức tài chính nước ngoài vào sự tăng trưởng dài hạn của các doanh nghiệp lớn ở Việt Nam nếu như thông tin và hồ sơ tín dụng rõ ràng. Hoạt động huy động vốn vẫn có thể diễn ra và mức độ rủi ro được phản ánh vào lãi suất. Các khoản vay ngoại tệ cũng đã góp phần giải quyết vấn đề áp lực đáo hạn nợ và nhu cầu tái cơ cấu nợ của một số doanh nghiệp.